Relay là gì? Relay có chức năng và nguyên lý hoạt động như thế nào?
Ngày:27/01/2023 lúc 13:30PM
Các linh kiện điện tử là phần quan trọng của hệ thống điện, giúp vận hành thiết bị an toàn, hiệu quả. Relay là một trong những linh kiện được sử dụng phổ biến nhất hiện nay, đặc biệt trong các lĩnh vực tự động hóa, sản xuất…
Bài viết dưới đây của NGUYENGIANG.VN sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về Relay? Chức năng nhiệm vụ và nguyên lý hoạt động của loại linh kiện tử đặc biệt này?
Relay là gì?
Relay (hay còn gọi là rơ-le) là công tắc điện tử có khả năng bật tắt một dòng có cường độ lớn hơn nhiều so với dòng đang vận hành. Có thể hiểu đơn giản, relay như một đòn bẩy điện, có tác dụng chuyển mạch. Relay được bật vận hành bằng 1 dòng điện có cường độ nhỏ nhưng có khả năng bật giúp các thiết bị khác sử dụng dòng có cường độ lớn hơn nhiều so với dòng hiện hành.
Chức năng nhiệm của relay trong mạch điện
Relay được biết đến như một công tắc, vậy, chức năng thực sự của linh kiện này trong mạch điện như thế nào? Nhiệm vụ đầu tiên của relay là thu hẹp khoảng cách về cường độ dòng diện trong mạch. Có nghĩa, rơ-le cho phép sử dụng 1 dòng điện cực nhỏ để kích hoạt một dòng điện lớn hơn rất nhiều, giúp thiết bị vận hành được với dòng lớn hơn nhiều so với dòng hiện hành.
Ngoài ra, chức năng của relay khá nhiều, có thể kể đến như:
- Rơ-le được ứng dụng như một thiết bị bảo vệ mạch điện, đóng cắt khi xuất hiện tình trạng quá tải áp hoặc dưới dòng. Từ đó, bảo vệ các thiết bị điện khỏi hiện tượng chập cháy nguy hiểm.
- Rơ-le ứng dụng chia tín hiệu đến các thiết bị khác trong sơ đồ mạch điện điều khiển.
- Rơ-le thực hiện chuyển mạch sang các tải khác nhau, thông qua tín hiệu điều khiển.
- Rơ-le ứng dụng kiểm soát các hệ thống an toàn sản xuất công nghiệp, tự động hóa, ngắt mạch khi có sự cố.
- Sử dụng một vài rơ-le để thực hiện các chức năng NOT, OR, AND cho hệ thống điều khiển tuần tự và khóa liên tự động an toàn.
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của relay
Cấu tạo của relay
Bản chất của relay là 1 nam châm điện và hệ thống các tiếp điểm đóng cắt, được thiết kế theo kiểu modem dễ dàng lắp đặt sử dụng. Cấu tạo cơ bản của relay sẽ bao gồm 3 khối cơ bản:
- Khối tiếp thu - Nơi tiếp nhận tín hiệu đầu vào và chuyển đổi chúng thành đại lượng cần thiết, cung cấp tín hiệu cho khối trung gian.
- Khối trung gian - Cơ cấu tiếp nhận tín hiệu thông tin từ khối tiếp thu và biến chúng thành đại lượng cần thiết cho relay tác động
- Khối chấp hành - Khối thực hiện nhiệm vụ được cấp từ khối trung gian, phát tín hiệu cho mạch điều khiển.
Tham khảo một số sản phẩm:
Nguyên lý hoạt động của relay như thế nào?
- Khi dòng điện công suất nhỏ chạy qua mạch điện thứ nhất sẽ kích hoạt nam châm điện, tạo ra từ trường, tín hiệu. Từ trường này sẽ thu hút 1 tiếp điểm để kích hoạt mạch điện thứ 2, cho phép thiết bị kết nối sử dụng dòng có cường độ lớn hơn rất nhiều.
- Khi dòng điện bị ngắt, nam châm ngừng hoạt động, không tạo ra thị trường. Lúc này, tiếp điểm sẽ bị lực kéo của lò xo ban đầu kéo về vị trí cũ, tương ứng với mạch điện thứ 2 bị ngắt.
Phân loại relay hiện có trên thị trường
Relay là linh kiện có thiết kế đơn giản, giá thành rẻ nên được ứng dụng phổ biến trong nhiều hệ thống mạch điện, tự động hóa. Các loại relay được phát triển thành nhiều loại với đặc trưng khác nhau.
Phân loại relay theo trạng thái phân cực:
- Relay không phân cực - Cuộn dây cấu tạo relay không có bất kỳ cực tính nào. Relay vẫn hoạt động kể cả khi cực tính đầu vào thay đổi.
- Relay phân cực - relay cấu tạo từ nam châm vĩnh cửu và nam châm điện, chuyển động phần ứng dựa trên cực đầu vào. Ứng dụng trong mục đích điện báo.
Phân loại relay theo nguyên lý hoạt động:
- Relay nhiệt điện - 2 kim loại khác nhau kết hợp với nhau thành dải kim loại lưỡng tính. Khi dải kim loại được cấp nhiệt, 2 kim loại với nhiệt độ nóng chảy khác nhau sẽ bị uốn cong phá vỡ các kết nối hoặc kết nối.
- Relay điện cơ - Các thiết bị cơ khí khác nhau kết nối dựa trên cơ sở nam châm điện, khi đó, tiếp điểm sẽ được kết nối thiết lập.
- Relay trạng thái rắn - Cấu tạo relay được tạo ra từ chất bán dẫn, đảm bảo tính hiệu lực, cho phép các chuyển đổi nhanh hơn và độ bền cao hơn.
- Relay hỗn hợp - là relay kết hợp của 2 loại relay trạng thái rắn và điện cơ
>> Tham khảo thêm: Rơ le nhiệt
Ứng dụng thực tế của linh kiện relay như thế nào?
Rơ-le là linh kiện điện tử có tính ứng dụng cao trong nhiều lĩnh vực. Cụ thể, các ứng dụng thực tế của relay phải kể đến như:
- Sử dụng trong các mạch điện, thiết bị điện công nghiệp, dân dụng nhờ tính tự động hóa.
- Ứng dụng phổ biến trong hệ thống giám sát an toàn công nghiệp, đóng ngắt điện bảo vệ máy móc, khi có sự cố.
- Rơ-le chuyển tiếp mạch đóng ngắt cho các thiết bị điện tử: tủ lạnh, máy giặt, máy móc công nghiệp.
- Tích hợp rơ-le ở ngõ ra của nhiều thiết bị màn hình, HMI, công tắc cảm biến…
- Ứng dụng trong dây chuyền sản xuất tự động, giám sát vận hành, kết hợp cùng các cảm biến để đóng ngắt mạch tự động (cảm biến nhiệt, mực nước, độ ẩm…)
Linh kiện relay đóng vai trò quan trọng giúp chuyển mạch, truyền tín hiệu điện. Hiểu bản chất, chức năng nhiệm vụ và nguyên lý hoạt động của relay sẽ giúp bạn đọc sử dụng linh kiện này một cách hiệu quả. Hy vọng những thông tin trên đây sẽ giải quyết được các thắc mắc của relay trong mạch điện.
BÌNH LUẬN